Podział zysku wypracowanego przez spółkę z o.o. pomiędzy wspólników odbywa się w ramach ściśle określonej w przepisach Kodeksu spółek handlowych procedury, która wymaga dochowania licznych warunków formalnych odnoszących się zarówno do samej kwestii zaistnienia przesłanek do wypłaty wspólnikom dywidendy, jak i do źródeł finansowania oraz formy takiej wypłaty. Niedochowanie któregokolwiek z tych warunków przy dokonywaniu podziału zysku spółki pomiędzy wspólników może skutkować koniecznością późniejszego zwrotu uzyskanych w ten sposób przez wspólników przysporzeń majątkowych oraz odpowiedzialnością odszkodowawczą członków organów spółki. W skrajnym przypadku, wypłata wspólnikom dywidendy z naruszeniem odpowiednich przepisów Kodeksu spółek handlowych może rodzić nawet odpowiedzialność karną członków organów spółki za przestępstwo z art. 296 § 3 Kodeksu karnego, które jest zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 10.
Przesłanki wypłaty dywidendy wspólnikom spółki z o.o.
Odmiennie niż w przypadku wspólników spółki jawnej czy spółki komandytowej, wspólnicy spółki z o.o. nabywają roszczenie o wypłatę dywidendy dopiero z chwilą podjęcia przez zgromadzenie wspólników uchwały o podziale zysku spółki pomiędzy wspólników. Brak zatem stosownej uchwały w tym względzie uniemożliwia, co do zasady, dokonanie wypłaty dywidendy wspólnikom spółki. Możliwe jest jednak zamieszczenie w treści umowy spółki z o.o. postanowień przewidujących, że określona część zysku spółki osiągniętego w każdym roku obrotowym będzie automatycznie przeznaczana do podziału pomiędzy wspólników bez konieczności uprzedniego podejmowania przez zgromadzenie wspólników uchwały o podziale zysku. Uzależnienie - w braku odmiennych postanowień umowy spółki - wypłaty dywidendy wspólnikom od podjęcia przez zgromadzenie wspólników uchwały o podziale zysku spółki stanowi istotną okoliczność, która powinna stać się przedmiotem zainteresowania wszystkich inwestorów rozważających nabycie mniejszościowego pakietu udziałów w określonej spółce z o.o. Może się bowiem okazać, że dany inwestor nabywający udziały w spółce z o.o. przede wszystkim z myślą o regularnym czerpaniu dochodów w postaci dywidend będzie pozbawiony faktycznej możliwości partycypowania w zyskach spółki, gdyż wolą zgromadzenia wspólników roczny zysk spółki będzie każdorazowo akumulowany na jej kapitale zapasowym lub rezerwowym albo przeznaczany na inne cele niż wypłata dywidendy dla wspólników.Źródła finansowania wypłaty dywidendy wspólnikom spółki z o.o.
Na wypłatę dywidendy wspólnikom spółki z o.o. mogą być przeznaczane tylko ściśle określone środki finansowe zgromadzone w majątku spółki. Głównym źródłem finansowania wypłaty dywidend wspólnikom jest kwota zysku osiągniętego przez spółkę za ostatni rok obrotowy, rozumiana jako nadwyżka aktywów spółki nad jej pasywami. Dywidendy mogą być również wypłacane wspólnikom ze zgromadzonych w spółce środków stanowiących niepodzielone zyski spółki za lata ubiegłe lub z tej części zysku spółki, która została przeniesiona na kapitał zapasowy spółki. Ponadto, źródłem finansowania wypłaty dywidend wspólnikom może być także ta część zysku spółki, która została przeniesiona na kapitały rezerwowe spółki, o ile w treści umowy spółki lub w uchwale wspólników o utworzeniu danego kapitału rezerwowego nie zdefiniowano innego przeznaczenia środków zgromadzonych na tych kapitałach. Nie mogą być natomiast przeznaczane na wypłatę dywidend wniesione do spółki przez wspólników wkłady na pokrycie kapitału zakładowego spółki. Źródłem finansowania wypłaty dywidend nie może być także ta część środków zgromadzonych na kapitale zapasowym lub kapitałach rezerwowych spółki, która nie pochodzi z zysku spółki, lecz źródłem jej powstania było np. objęcie przez wspólników udziałów powyżej ich wartości nominalnej lub dopłaty wspólników.Co może być przedmiotem dywidendy wypłacanej wspólnikom spółki z o.o. ?
Przepisy Kodeksu spółek handlowych nie przewidują obowiązku wypłaty dywidendy wyłącznie w formie pieniężnej. Przedmiotem dywidendy wypłacanej wspólnikom spółki z o.o. mogą być także inne aktywa spółki niż środki pieniężne, o ile zostały one nabyte lub wytworzone przez spółkę przy wykorzystaniu kwoty zysku osiągniętego przez spółkę, a więc np. nieruchomości nabyte przez spółkę lub towary wytworzone przez spółkę prowadzącą działalność produkcyjną. Dywidenda może być wypłacana wspólnikom również w postaci nowo tworzonych udziałów w kapitale zakładowym spółki. W takim przypadku wspólnicy nie wnoszą wkładów na pokrycie udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym, lecz kapitał zakładowy jest podwyższany ze środków spółki zgromadzonych na jej kapitale zapasowym lub kapitałach rezerwowych utworzonych z zysku spółki.Zaliczka na poczet przewidywanej dywidendy
Ponieważ dywidenda w spółce z o.o. za dany rok obrotowy może zostać wypłacona wspólnikom dopiero po jego zakończeniu i zatwierdzeniu przez zgromadzenie wspólników sprawozdania finansowego za ten rok, to w spółce z o.o. może zaistnieć problem nieotrzymywania przez wspólników regularnych wypłat z zysku spółki w krótszych odstępach czasu, jeszcze w trakcie trwania danego roku obrotowego. Instrumentem prawnym, który częściowo może temu zaradzić jest wypłata wspólnikom zaliczek na poczet przewidywanej dywidendy za dany rok obrotowy. Aby jednak spółka z o.o. mogła wypłacać wspólnikom zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy niezbędne jest łączne spełnienie następujących przesłanek:- w treści umowy spółki z o.o. zawarte jest wyraźne upoważnienie dla zarządu do wypłaty wspólnikom zaliczek na poczet przewidywanej dywidendy;
- spółka z o.o. posiada wystarczające środki na wypłatę zaliczek;
- zatwierdzone przez zgromadzenie wspólników sprawozdanie finansowe spółki za poprzedni rok obrotowy wykazuje zysk;