W ramach mojej praktyki zawodowej dostrzegam znaczący wzrost świadomości poszkodowanych pracowników w zakresie przysługujących im roszczeń z tytułu nieszczęśliwych zdarzeń, które zaistniały w miejscu świadczenia przez nich pracy, a więc roszczeń z tytułu tzw. wypadków przy pracy. Wciąż jednak wielu pracowników nie zdaje sobie sprawy, że nie tylko wypadki zachodzące bezpośrednio na terenie zakładu pracy, lecz także wszelkie nieszczęśliwe zdarzenia mające miejsce w trakcie odbywania drogi do pracy lub z pracy mogą rodzić dla nich prawo do otrzymywania określonych świadczeń. Regulacja prawna problematyki wypadków w drodze do pracy lub z pracy wykazuje wiele cech wspólnych z regulacją prawną wypadków przy pracy. Nie mniej jednak, istnieją także istotne odrębności w treści wspomnianych regulacji, choćby w zakresie roszczeń przysługujących poszkodowanemu pracownikowi.
Definicja wypadku w drodze do pracy lub z pracy
Problematyka wypadków w drodze do pracy lub z pracy została uregulowana w ustawie z dnia 17.12.1998 r. - o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z treścią przepisu art. 57 b ust. 1 wspomnianej ustawy, "Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana. Jednakże uważa się, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo że droga została przerwana jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także wówczas, gdy droga, nie będąc drogą najkrótszą, była dla ubezpieczonego, ze względów komunikacyjnych, najdogodniejsza." Na mocy przepisu art. 57 b ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, za drogę do pracy lub z pracy uważa się także drogę:
- z domu do miejsca innego zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego (lub odwrotnie);
- z domu do miejsca zwykłego wykonywania funkcji lub zadań zawodowych albo społecznych (lub odwrotnie);
- z domu do miejsca zwykłego spożywania posiłków (lub odwrotnie);
- z domu do miejsca odbywania nauki lub studiów (lub odwrotnie).
Roszczenia przysługujące pracownikowi z tytułu wypadku w drodze do pracy lub z pracy
W odróżnieniu od pracownika poszkodowanego w następstwie wypadku przy pracy, pracownik, który uległ wypadkowi w drodze do pracy lub z pracy nie może dochodzić jednorazowego odszkodowania z ubezpieczenia społecznego, o którym mowa w art. 11 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Nie oznacza to jednak, że taki pracownik będzie pozbawiony jakichkolwiek świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Pracownikowi, który w wyniku wypadku w drodze do pracy lub z pracy stał się niezdolny do pracy będzie przysługiwało wynagrodzenie chorobowe za pierwsze 33 dni okresu niezdolności, a od 34 dnia będzie mu przysługiwał zasiłek chorobowy. Wypadek w drodze do pracy lub z pracy może także ułatwić poszkodowanemu pracownikowi uzyskanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Należy bowiem zauważyć, że jednym z warunków nabycia przez pracownika prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy jest, co do zasady, posiadanie przez tego pracownika wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego. Zgodnie jednak z treścią przepisu art. 57 a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wspomniany wyżej warunek nie znajdzie zastosowania w stosunku do pracownika, którego niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy.