Zezwolenie na sprzedaż alkoholu - procedura oraz kryteria wydawania zezwoleń na sprzedaż detaliczną napojów alkoholowych

Jak powszechnie wiadomo, sprzedaż alkoholu w Polsce podlega reglamentacji, której przejawem jest konieczność uzyskania przez podmiot zainteresowany prowadzeniem tego rodzaju działalności odpowiedniego zezwolenia wydawanego przez właściwy organ administracji publicznej. Procedura wydawania zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych została uregulowana w przepisach ustawy z dnia 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Na gruncie przepisów wspomnianej ustawy możemy wyróżnić 5 odrębnych rodzajów zezwoleń wydawanych na obrót napojami alkoholowymi, do których należą:

1. zezwolenie na obrót hurtowy napojami alkoholowymi;
2. zezwolenie na sprzedaż detaliczną napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu lub poza miejscem sprzedaży;
3. jednorazowe zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych;
4. zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych dla przedsiębiorców, których działalność polega na organizacji przyjęć;
5. zezwolenie na wyprzedaż zapasów napojów alkoholowych.

W ramach sprzedaży detalicznej napojów alkoholowych możemy wyróżnić 3 następujące rodzaje zezwoleń:

1. zezwolenie na sprzedaż detaliczną napojów alkoholowych o zawartości do 4,5% alkoholu oraz na piwo;
2. zezwolenie na sprzedaż detaliczną napojów alkoholowych o zawartości powyżej 4,5% alkoholu do 18% ( z wyjątkiem piwa);
3. zezwolenie na sprzedaż detaliczną napojów alkoholowych o zawartości powyżej 18% alkoholu.

Zezwolenia na sprzedaż detaliczną napojów alkoholowych są wydawane w drodze decyzji administracyjnej przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta właściwego ze względu na lokalizację danego punktu sprzedaży alkoholu. Należy zauważyć, że przedsiębiorca planujący otwarcie kilku punktów sprzedaży detalicznej napojów alkoholowych zobowiązany jest uzyskać odrębne zezwolenie na sprzedaż alkoholu dla każdego z tych punktów. Nie jest zatem możliwe uzyskanie jednego, zbiorczego zezwolenia na kilka lub wszystkie punkty sprzedaży alkoholu prowadzone przez tego samego przedsiębiorcę.

Postępowanie administracyjne w przedmiocie wydania zezwolenia na sprzedaż detaliczną napojów alkoholowych inicjowane jest zawsze na pisemny wniosek przedsiębiorcy, który powinien zawierać dane wskazane w treści przepisu art. 18 ust. 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Do wniosku o wydanie zezwolenia należy załączyć następujące dokumenty:

1. dokument potwierdzający tytuł prawny wnioskodawcy do lokalu stanowiącego punkt sprzedaży napojów alkoholowych;
2. decyzję właściwego państwowego inspektora sanitarnego o zatwierdzeniu zakładu, o której mowa w art. 65 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia;
3. zgodę właściciela, użytkownika, zarządcy lub administratora budynku na prowadzenie punktu sprzedaży napojów alkoholowych - w przypadku, gdy punkt sprzedaży zlokalizowany będzie w budynku mieszkalnym wielorodzinnym. 

W praktyce najwięcej wątpliwości wzbudza ostatni ze wskazanych powyżej dokumentów, a więc zgoda właściciela, użytkownika, zarządcy lub administratora budynku mieszkalnego wielorodzinnego na prowadzenie punktu sprzedaży napojów alkoholowych w tym budynku. Mianowicie pojawia się pytanie, czy wystarczające jest udzielenie wspomnianej zgody przez zarząd wspólnoty mieszkaniowej, czy też konieczne jest uzyskanie zgody bezpośrednio od członków danej Wspólnoty Mieszkaniowej, a więc od właścicieli lokali znajdujących się w budynku, w którym ma być prowadzony punkt sprzedaży alkoholu. W orzecznictwie sądów administracyjnych dominuje pogląd, że zgoda na prowadzenie w budynku mieszkalnym wielorodzinnym działalności w zakresie sprzedaży napojów alkoholowych powinna zostać udzielona w uchwale właścicieli lokali - członków Wspólnoty Mieszkaniowej. Wynika to z faktu, że udzielenie przedmiotowej zgody stanowi czynność przekraczającą zakres zwykłego zarządu, a stosownie do treści przepisu art. 22 ust. 2 ustawy o własności lokali, do podjęcia przez zarząd Wspólnoty czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu potrzebna jest uchwała właścicieli lokali wyrażająca zgodę na dokonanie tej czynności. W tzw. małej Wspólnocie Mieszkaniowej (czyli we Wspólnocie, w której liczba lokali wyodrębnionych i lokali niewyodrębnionych nie jest większa niż 7) zgoda na prowadzenie w budynku działalności w zakresie sprzedaży napojów alkoholowych powinna zostać udzielona przez wszystkich właścicieli lokali - członków Wspólnoty Mieszkaniowej. Natomiast w przypadku tzw. dużej Wspólnoty Mieszkaniowej (czyli Wspólnoty, w której liczba lokali wyodrębnionych i lokali niewyodrębnionych jest większa niż 7) wspomniana wyżej zgoda powinna zostać udzielona przez co najmniej większość właścicieli lokali - członków Wspólnoty Mieszkaniowej, liczoną według wielkości udziałów w nieruchomości wspólnej, chyba że wprowadzono głosowanie według zasady 1 właściciel = 1 głos.

Dokumenty załączane do wniosku o udzielenie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych mogą zostać złożone w oryginale lub w formie odpisów poświadczonych za zgodność z oryginałem przez notariusza albo przez pełnomocnika wnioskodawcy będącego adwokatem lub radcą prawnym. Z praktycznego punktu widzenia, zawsze lepiej jest złożyć wspomniane powyżej dokumenty w odpisach poświadczonych za zgodność z oryginałem. Należy bowiem mieć na uwadze okoliczność, że zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych jest wydawane tylko na czas oznaczony, po upływie którego, przedsiębiorca zainteresowany kontynuowaniem sprzedaży napojów alkoholowych powinien złożyć wniosek o wydanie kolejnego zezwolenia i ponownie załączyć do tego wniosku wszystkie dokumenty wymagane przez przepisy ustawy.

Kryteria oceny wniosków o wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych - przesłanki udzielenia zezwolenia

 

Podstawową przesłanką wydania zezwolenia na sprzedaż detaliczną napojów alkoholowych jest zgodność lokalizacji punktu sprzedaży napojów alkoholowych z uchwałą Rady gminy w sprawie zasad usytuowania na terenie gminy miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych, przy czym ocena zgodności lokalizacji punktu sprzedaży nie należy do organu właściwego do wydania zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, lecz do gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, która może wydać w tym przedmiocie opinię pozytywną lub negatywną. Zasady usytuowania na terenie gminy miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych określają minimalną odległość, w jakiej mogą zostać usytuowane punkty sprzedaży napojów alkoholowych od tzw. obiektów chronionych, do których zalicza się m.in: szkoły, młodzieżowe ośrodki wychowawcze oraz świątynie. Poza kryterium zgodności lokalizacji punktu sprzedaży napojów alkoholowych z zasadami usytuowania na terenie gminy miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych organ wydający zezwolenie może stosować jeszcze inne kryteria oceny wniosków, o ile kryteria te zostały wyraźnie określone w odpowiednich aktach prawa miejscowego uchwalonych przez Radę gminy. Problematyczne jest natomiast stosowanie przez organ właściwy do wydawania zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych kryteriów oceny wniosków opartych na uznaniu administracyjnym, a więc kryteriów nie wymienionych wprost w przepisach prawa. W orzecznictwie sądów administracyjnych dominuje stanowisko, że kryteria oparte na uznaniu administracyjnym mogą być stosowane tylko w sytuacji, gdy liczba wniosków o wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych przekracza limit punktów sprzedaży napojów alkoholowych ustalony przez Radę gminy dla terenu danej gminy na podstawie przepisu art. 12 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Do najczęściej stosowanych kryteriów opartych na uznaniu administracyjnym należy kryterium daty wpływu do organu wniosku o wydanie zezwolenia, kryterium 1 przedsiębiorca = 1 punkt sprzedaży oraz kryterium "terytorialności" nawiązujące do równomiernego rozmieszczenia punktów sprzedaży napojów alkoholowych na terenie danej gminy.

Kryteria oparte na uznaniu administracyjnym muszą być obiektywne, jasne, precyzyjne i równe dla wszystkich podmiotów ubiegających o udzielenie zezwolenia oraz mogą być stosowane przez organ wydający zezwolenie dopiero w dalszej kolejności, a więc w sytuacji, gdy wskazane w przepisach prawa ( w tym w aktach prawa miejscowego) kryteria podstawowe oceny wniosków o wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych nie są wystarczające do dokonania niezbędnej selekcji wniosków z uwagi na obowiązujący na terenie danej gminy limit punktów sprzedaży napojów alkoholowych. Nie stanowi obiektywnego kryterium oceny wniosków o wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych kryterium tzw. kontynuacji zezwolenia, a więc faworyzowanie tych przedsiębiorców, których zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych wygasły wskutek upływu terminu, na jaki zostały wydane, w sytuacji, gdy tylko jeden spośród wielu przedsiębiorców ubiegających się o udzielenie zezwolenia spełnia to kryterium (Zobacz: Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 30.03.2016 r. w sprawie o sygn. I SA/Bk 1219/15). 

Niedopuszczalna jest również sytuacja, w której organ wydający zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych wskazuje początkowo datę wpływu wniosków jako kryterium udzielenia zezwolenia, a następnie już po wpłynięciu wniosków wprowadza dodatkowe kryterium w postaci kolejności wpływu wniosków o udzielenie zezwolenia według godziny ich wpływu w danym dniu.

Podział majątku wspólnego małżonków - samowolne zbycie składnika majątku wspólnego przez jednego z małżonków po ustaniu wspólności majątkowej

W czasie trwania związku małżeńskiego, w którym obowiązuje ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej, każdy z małżonków jest uprawniony, co do zasady, do samodzielnego sprawowania zarządu majątkiem wspólnym. Zgoda drugiego małżonka jest wymagana jedynie do dokonania ściśle określonych czynności prawnych, takich jak np. zbycie nieruchomości lub darowizna z majątku wspólnego. Zasady sprawowania zarządu majątkiem wspólnym ulegają jednak istotnej zmianie z chwilą ustania wspólności majątkowej małżeńskiej pomiędzy małżonkami, np. na skutek prawomocnie orzeczonego rozwodu lub separacji. Od momentu ustania wspólności majątkowej małżeńskiej zbycie przez jednego z małżonków jakiegokolwiek składnika majątku wspólnego lub nawet tylko udziału tego małżonka w przedmiocie należącym do majątku wspólnego zawsze wymaga zgody drugiego małżonka. Zbycie składnika majątku wspólnego bez wymaganej zgody drugiego małżonka po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej stwarza istotne trudności przy ustalaniu składu majątku wspólnego małżonków podlegającego podziałowi w ramach postępowania sądowego o podział majątku wspólnego. Mianowicie pojawia się wówczas pytanie, czy małżonek, który nie wyraził zgody na zbycie danego przedmiotu wchodzącego w skład majątku wspólnego, może domagać się przyznania mu tego przedmiotu na własność w postępowaniu o podział majątku wspólnego, a jeśli nie, to jak należy dokonać pomiędzy małżonkami wzajemnych rozliczeń z tego tytułu.

Zbycie całego składnika majątku wspólnego a zbycie tylko udziału małżonka w tym składniku - różne skutki prawne

W ramach dokonywania pomiędzy małżonkami rozliczeń z tytułu zbycia przez jednego z małżonków bez zgody drugiego małżonka danego przedmiotu wchodzącego w skład majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej należy odróżnić zbycie całego, określonego przedmiotu majątkowego od zbycia jedynie udziału małżonka we współwłasności tego przedmiotu. W pierwszym przypadku, brak zgody drugiego małżonka na zbycie składnika majątku wspólnego osobie trzeciej będzie przeważnie skutkował nieważnością tak dokonanego rozporządzenia majątkowego, a co za tym idzie, sąd prowadzący postępowanie o podział majątku wspólnego małżonków będzie mógł przyznać ten składnik na własność jednego z małżonków z obowiązkiem spłaty drugiego małżonka lub go sprzedać w trybie licytacji publicznej i podzielić pomiędzy małżonków sumę pieniężną uzyskaną ze sprzedaży. Inaczej należy natomiast oceniać skutki prawne zbycia przez jednego z małżonków bez zgody drugiego małżonka udziału we współwłasności przedmiotu wchodzącego w skład majątku wspólnego. Tego rodzaju rozporządzenie majątkowe będzie bezskuteczne tylko wówczas, gdy narusza uprawnienia drugiego małżonka wynikające z przepisów o podziale majątku wspólnego. Z naruszeniem wspomnianych wyżej uprawnień drugiego małżonka będziemy mieli do czynienia w sytuacji, gdy z całokształtu okoliczności sprawy wynika, że dany przedmiot wchodzący w skład majątku wspólnego zostałby w postępowaniu działowym przyznany na własność właśnie temu małżonkowi. Decydujące znaczenie w tym względzie będzie miało porównanie sytuacji majątkowej i możliwości zarobkowych każdego z małżonków, ustalenie dotychczasowego sposobu korzystania przez małżonków z przedmiotu wchodzącego w skład majątku wspólnego oraz inne okoliczności świadczące o celowości przyznania tego przedmiotu na własność danemu małżonkowi.

Jeżeli sąd w postępowaniu o podział majątku wspólnego uzna, że rozporządzenie przez jednego z małżonków udziałem w przedmiocie wchodzącym w skład majątku wspólnego bez zgody drugiego małżonka było bezskuteczne, to wówczas dokona podziału tego majątku tak, jak gdyby zbycie udziału we wspomnianym wyżej przedmiocie nigdy nie miało miejsca, a więc sąd będzie mógł przyznać ten przedmiot w całości na własność drugiego małżonka. Jeżeli jednak nie zaistnieją przesłanki do uznania tego rodzaju rozporządzenia za bezskuteczne, to sąd dokonując podziału majątku wspólnego powinien zaliczyć wartość zbytego przez jednego z małżonków udziału w określonym składniku majątku wspólnego na poczet należnego temu małżonkowi udziału w całym majątku wspólnym. Co istotne, zaliczeniu podlega wartość rynkowa udziału w przedmiocie wchodzącym w skład majątku wspólnego z chwili dokonywania podziału tego majątku, a nie kwota rzeczywiście uzyskana przez małżonka z tytułu zbycia udziału.

Likwidacja przez jednego z małżonków rachunku bankowego, na którym zgromadzono środki pieniężne wchodzące w skład majątku wspólnego małżonków

 

Do dość często stosowanych przez nieuczciwych małżonków praktyk ukierunkowanych na ukrycie majątku wspólnego podlegającego podziałowi należy dokonywanie przez nich nieuzasadnionych operacji na rachunkach bankowych, na których gromadzone były środki pieniężne wchodzące w skład majątku wspólnego. Samowolne rozporządzenie przez jednego z małżonków środkami zgromadzonymi na rachunku bankowym bez zgody drugiego małżonka rodzi, co do zasady, odpowiedzialność odszkodowawczą małżonka dokonującego takiego rozporządzenia. Małżonek może się zwolnić od odpowiedzialności odszkodowawczej wobec współmałżonka tylko w sytuacji, gdy wykaże, że pobrane z rachunku bankowego środki pieniężne przeznaczył na zaspokojenie swoich usprawiedliwionych potrzeb związanych z utrzymaniem lub na bieżące koszty utrzymania rodziny. Rozliczenie szkody wyrządzonej wskutek samowolnego rozporządzenia przez jednego z małżonków środkami zgromadzonymi na rachunku bankowym może nastąpić w postępowaniu sądowym o podział majątku wspólnego małżonków poprzez zaliczenie na poczet udziału tego małżonka w majątku wspólnym kwoty samowolnie pobranych przez niego środków z rachunku bankowego lub poprzez zasądzenie od niego tytułem spłaty na rzecz drugiego małżonka kwoty odpowiadającej połowie samowolnie pobranych środków pieniężnych.

W sytuacji, gdy jeden z małżonków przeznaczy wchodzące w skład majątku wspólnego środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym na nabycie określonego przedmiotu majątkowego, to skutki z tym związane będą podlegały zróżnicowaniu w zależności od tego, czy wspomniane nabycie nastąpiło jeszcze w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej, czy też już po jej ustaniu. W pierwszym przypadku, nabyty przedmiot majątkowy zgodnie z zasadą surogacji wejdzie w skład majątku wspólnego małżonków, co oznacza, że w postępowaniu sądowym o podział tego majątku będzie on mógł zostać przyznany na własność także temu małżonkowi, który formalnie nie dokonał jego nabycia. Jeżeli jednak do nabycia przez jednego z małżonków przedmiotu majątkowego za środki pieniężne wchodzące w skład majątku wspólnego dojdzie już po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, to wówczas nabyty przedmiot wejdzie w skład majątku osobistego tego małżonka, a drugiemu małżonkowi w postępowaniu o podział majątku wspólnego będzie przysługiwało jedynie roszczenie o zasądzenie kwoty odpowiadającej przysługującemu mu udziałowi (Zobacz: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 05.10.2016 r. w sprawie o sygn. III CSK 382/15).