Wypadek przy pracy - definicja oraz przesłanki dochodzenia odszkodowania za wypadek przy pracy

Pracownikowi, który doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia w związku ze świadczeniem pracy na rzecz swojego pracodawcy mogą przysługiwać określone świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego, jak również roszczenie o odszkodowanie uzupełniające w stosunku do samego pracodawcy. Dochodzenie przez poszkodowanego pracownika roszczeń z tytułu wypadku przy pracy może zatem odbywać się dwutorowo: z jednej strony w postępowaniu przez organami ZUS, a z drugiej w postępowaniu przed sądem cywilnym zainicjowanym pozwem skierowanym przeciwko pracodawcy. Jednym z warunków wystąpienia przez poszkodowanego pracownika ze wspomnianymi wyżej roszczeniami jest zakwalifikowanie zdarzenia powodującego u pracownika uraz lub jego śmierć jako wypadku przy pracy w rozumieniu przepisu art. 3 ustawy z dnia 30.10.2002 r. - o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Jakie zdarzenie może zostać uznane za wypadek przy pracy?

Pojęcie "wypadek przy pracy" ma szersze znaczenie, niż wynikałoby to z jego czysto literalnego rozumienia. Na podstawie ustawowej definicji wspomnianego pojęcia można wskazać określone przesłanki uznania danego zdarzenia za wypadek przy pracy, do których należą:

1. zdarzenie powodujące uraz lub śmierć pracownika, które zaistniało w związku z pracą;
2. zdarzenie powodujące uraz lub śmierć pracownika zostało spowodowane przyczyną zewnętrzną;
3. nagły charakter zdarzenia.

Zdarzenie powodujące uraz lub śmierć pracownika musi pozostawać w związku z pracą, co oznacza konieczność istnienia co najmniej jednego z następujących związków: czasowego, miejscowego lub funkcjonalnego. Zdarzenie powodujące uraz lub śmierć pracownika pozostaje w związku czasowym z pracą w sytuacji, gdy doszło do niego w godzinach pracy poszkodowanego pracownika, o ile pracownik faktycznie pozostawał w tym czasie w dyspozycji pracodawcy. Związek miejscowy z pracą występuje wówczas, gdy zdarzenie powodujące uraz lub śmierć pracownika zaistniało w miejscu świadczenia pracy lub w miejscu na drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy. W konsekwencji, wypadek komunikacyjny w drodze z miejsca zamieszkania pracownika do miejsca wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy nie będzie mógł, co do zasady, zostać zakwalifikowany jako wypadek przy pracy (Zobacz: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29.11.2006 r. w sprawie o sygn. II UK 101/06). Związek funkcjonalny z pracą zdarzenia powodującego uraz lub śmierć pracownika zachodzi w sytuacji, gdy zdarzenie to nastąpiło w czasie lub w związku z wykonywaniem przez pracownika obowiązków wynikających ze stosunku pracy albo w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy. Związek funkcjonalny z pracą ma istotne znaczenie zwłaszcza przy podejmowaniu próby zakwalifikowania bójki pracowników jako wypadku przy pracy. Bójka pracowników może zostać uznana za wypadek przy pracy, jeżeli została spowodowana zaistniałym pomiędzy pracownikami konfliktem na tle wykonywania obowiązków pracowniczych, a jednocześnie zachodzi związek czasowy lub miejscowy tego zdarzenia z pracą (Zobacz: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 08.11.2012 r. w sprawie o sygn. II PK 80/12).

Dla możności zakwalifikowania danego zdarzenia jako wypadku przy pracy niezbędne jest wykazanie, że zdarzenie to nastąpiło w wyniku oddziaływania czynników zewnętrznych, nie tkwiących bezpośrednio w organizmie poszkodowanego pracownika. Nie oznacza to jednak, że takie zdarzenia jak zawał mięśnia sercowego lub udar mózgu w żadnym przypadku nie będą mogły zostać uznane za wypadek przy pracy. Istnienie samoistnego schorzenia w organizmie pracownika, które samo w sobie, bez udziału czynników zewnętrznych mogło doprowadzić do zawału serca lub udaru mózgu nie wyklucza współistnienia także zewnętrznej przyczyny wystąpienia u pracownika zawału serca lub udaru mózgu, którą przykładowo może stanowić silna reakcja stresowa na nieoczekiwane zdarzenie lub gwałtowny i nadmierny wysiłek fizyczny. Jeżeli wspomniane wyżej czynniki zewnętrzne stanowiły istotną i bezpośrednią współprzyczynę (obok rozwoju samoistnego schorzenia w organizmie pracownika) wystąpienia u pracownika zawału serca lub udaru mózgu oraz pozostawały w związku z pracą, to możliwe będzie stwierdzenie zaistnienia wypadku przy pracy.

Aby zdarzenie powodujące uraz lub śmierć pracownika mogło zostać uznane za wypadek przy pracy, to musi mieć ono nagły charakter. W związku z powyższym, pogorszenie się stanu zdrowia pracownika, które było procesem rozciągniętym w czasie, zachodzącym na przestrzeni dłuższego okresu, nie będzie stanowiło wypadku przy pracy, gdyż w takim przypadku nie zostanie spełniony warunek "nagłości" zdarzenia. "Nagłość" zdarzenia powodującego uraz lub śmierć pracownika jest zasadniczym kryterium umożliwiającym odróżnienie wypadku przy pracy od choroby zawodowej (Zobacz też artykuł: "Choroba pracownicza a choroba zawodowa - z problematyki odpowiedzialności odszkodowawczej pracodawcy z tytułu chorób spowodowanych warunkami pracy").

Przesłanki dochodzenia roszczeń z tytułu wypadku przy pracy

Oprócz uznania danego zdarzenia z udziałem pracownika za wypadek przy pracy w rozumieniu przepisu art. 3 ustawy z dnia 30.10.2002 r. - o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, możność dochodzenia poszczególnych roszczeń z tytułu wypadku przy pracy uwarunkowana jest koniecznością zaistnienia także szeregu innych przesłanek. Jednym ze świadczeń pieniężnych, które mogą przysługiwać z ubezpieczenia społecznego pracownikowi poszkodowanemu w następstwie wypadku przy pracy jest jednorazowe odszkodowanie przewidziane w przepisie art. 11 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Przesłanką dochodzenia jednorazowego odszkodowania jest doznanie przez pracownika stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy, rozumianego odpowiednio jako naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy lub jako naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie. Kolejną przesłanką żądania od ZUS wypłaty jednorazowego odszkodowania jest zakończenie dotychczasowego leczenia i rehabilitacji pracownika, co w praktyce oznacza konieczność załączenia do wniosku o jednorazowe odszkodowanie zaświadczenia o stanie zdrowia pracownika dla celów świadczeń z ubezpieczenia społecznego, wystawionego przez lekarza prowadzącego leczenie oraz zawierającego w swej treści stwierdzenie faktu zakończenia leczenia i rehabilitacji (druk ZUS N-9). 

Należy zauważyć, że przesłanką dochodzenia od ZUS jednorazowego odszkodowania - podobnie jak innych świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego z tytułu wypadku przy pracy - nie jest konieczność stwierdzenia winy pracodawcy w spowodowaniu wypadku przy pracy. Co więcej, poszkodowany pracownik może skutecznie dochodzić wypłaty jednorazowego odszkodowania nawet w sytuacji, gdy wypadek przy pracy został spowodowany zawinionym zachowaniem pracownika, o ile zachowanie to nie nosiło znamion umyślności lub rażącego niedbalstwa albo oprócz zawinionego zachowania pracownika istniały jeszcze inne przyczyny wystąpienia wypadku przy pracy.

Wina pracodawcy w spowodowaniu wypadku przy pracy może mieć jednak znaczenie przy ocenie zasadności roszczenia pracownika o odszkodowanie skierowanego bezpośrednio wobec pracodawcy. Tak jak zostało to już wspomniane, pracownikowi poszkodowanemu w następstwie wypadku przy pracy może przysługiwać - oprócz świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego - także roszczenie o odszkodowanie uzupełniające wobec samego pracodawcy, o ile uzyskane przez pracownika świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego nie pokryły w całości szkody doznanej przez pracownika w związku z wypadkiem przy pracy. Odpowiedzialność odszkodowawcza pracodawcy z tytułu wypadku przy pracy może opierać się na zasadzie ryzyka lub zasadzie winy. Pracodawca będzie odpowiadał za wypadek przy pracy na zasadzie ryzyka w sytuacji, gdy prowadzi na własny rachunek zakład lub przedsiębiorstwo wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody w rozumieniu przepisu art. 435 § 1 Kodeksu cywilnego. Jeżeli prowadzona przez danego pracodawcę działalność nie będzie mogła zostać zakwalifikowana jako "prowadzenie zakładu lub przedsiębiorstwa wprawianego w ruch za pomocą sił przyrody", to wówczas do przypisania takiemu pracodawcy odpowiedzialności odszkodowawczej za wypadek przy pracy niezbędne będzie udowodnienie jego winy w spowodowaniu wypadku przy pracy. W konsekwencji, może dojść do sytuacji, w której poszkodowany pracownik będzie wprawdzie uprawniony do uzyskania jednorazowego odszkodowania z ubezpieczenia społecznego z tytułu wypadku przy pracy, ale nie będzie już uprawniony do dochodzenia od pracodawcy odszkodowania uzupełniającego, a to z uwagi na brak winy pracodawcy w spowodowaniu wypadku przy pracy.

Przedawnienie długów - czy wierzyciel może skutecznie dochodzić zaspokojenia przedawnionych roszczeń?

Wbrew powszechnie panującemu wśród wierzycieli przekonaniu, upływ terminów przedawnienia przysługujących im roszczeń niekoniecznie musi oznaczać definitywną niemożność uzyskania ich zaspokojenia bez dobrej woli dłużnika. Należy zauważyć, że upływ terminu przedawnienia roszczenia nie powoduje wygaśnięcia tego roszczenia, lecz skutkuje jedynie jego przekształceniem w tzw. roszczenie niezupełne. Roszczenie niezupełne może być skutecznie dochodzone w postępowaniu sądowym przeciwko dłużnikowi, pod warunkiem, że dłużnik w toku tego postępowania sądowego nie podniesie zarzutu przedawnienia. Podniesienie przez dłużnika zarzutu przedawnienia powinno skutkować oddaleniem powództwa, chyba że wspomniany zarzut został przez niego podniesiony nieskutecznie. Z nieskutecznie podniesionym przez dłużnika zarzutem przedawnienia roszczenia będziemy mieli do czynienia w sytuacji, gdy dłużnik najpierw, choćby w sposób dorozumiany, zrzekł się korzystania z zarzutu przedawnienia, lecz później zmienił zdanie i powołał się na upływ terminu przedawnienia jako okoliczność wyłączającą możność przymusowej realizacji roszczenia wierzyciela. 

To właśnie instytucja zrzeczenia się przez dłużnika korzystania z zarzutu przedawnienia roszczenia stanowi najczęściej wykorzystywany przez wierzycieli argument w procesie dochodzenia przedawnionych wierzytelności. Innym środkiem prawnym, który może umożliwić wierzycielom zaspokojenie przedawnionych roszczeń jest potrącenie wierzytelności lub powołanie się na sprzeczność podniesionego przez dłużnika zarzutu przedawnienia z zasadami współżycia społecznego.

Zrzeczenie się przez dłużnika korzystania z zarzutu przedawnienia 

Zgodnie z treścią przepisu art. 117 § 2 Kodeksu cywilnego, po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne. Zrzeczenie się przez dłużnika korzystania z zarzutu przedawnienia może nastąpić w sposób wyraźny lub dorozumiany, a raz dokonane zrzeczenie się ma charakter nieodwołalny. W orzecznictwie Sądu Najwyższego jako przykłady zachowań świadczących o dorozumianym zrzeczeniu się przez dłużnika zarzutu przedawnienia wymienia się m.in. pertraktacje dłużnika z wierzycielem na temat rozłożenia długu na raty, prośbę dłużnika o odroczenie terminu płatności, zawarcie ugody sądowej lub pozasądowej. Z kolei tylko częściowe spełnienie przez dłużnika świadczenia nie może zostać uznane za zrzeczenie się przez niego zarzutu przedawnienia w odniesieniu do pozostałej, niespełnionej części świadczenia (Zobacz: Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 17.01.2013 r. w sprawie o sygn. I ACa 1023/12). Podobnie, zawarcie przez dłużnika w odpowiedzi na pozew stwierdzenia, że uznaje roszczenie za zasadne, nie wyklucza późniejszego podniesienia zarzutu przedawnienia (Zobacz: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19.03.1997 r. w sprawie o sygn. II CKN 46/97).

Przy dokonywaniu oceny, czy konkretne zachowanie dłużnika stanowiło zrzeczenie się przez niego zarzutu przedawnienia roszczenia w sposób dorozumiany nie ma żadnego znaczenia stan świadomości dłużnika co do przedawnienia roszczeń wierzyciela. W konsekwencji, nawet brak wiedzy dłużnika o rzeczywistym upływie terminu przedawnienia kierowanych przeciwko niemu roszczeń nie powinien niweczyć skutków prawnych określonego zachowania dłużnika, jeżeli to zachowanie w świetle okoliczności obiektywnych należy oceniać jako zrzeczenie się przez dłużnika korzystania z zarzutu przedawnienia (Zobacz: Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10.01.2014 r. w sprawie o sygn. I ACa 1308/13).

Potrącenie wierzytelności jako sposób zaspokojenia przedawnionego roszczenia

Potrącenie wierzytelności może znaleźć zastosowanie w sytuacji, gdy dwie osoby posiadają względem siebie jednocześnie status wierzyciela i dłużnika, a więc w przypadku istnienia wzajemnych wierzytelności. Skutkiem dokonanego potrącenia jest umorzenie obu wierzytelności do wysokości wierzytelności niższej. Do innych przesłanek potrącenia wierzytelności należy zaliczyć: jednorodzajowość świadczeń stanowiących przedmiot potrącanych wierzytelności, wymagalność potrącanych wierzytelności oraz ich zaskarżalność. Ostatnia z wymienionych wyżej przesłanek potrącenia doznaje jednak istotnego wyjątku, o którym mowa w treści przepisu art. 502 Kodeksu cywilnego. Zgodnie bowiem z treścią tego przepisu, wierzytelność przedawniona może być potrącona, jeżeli w chwili, gdy potrącenie stało się możliwe, przedawnienie jeszcze nie nastąpiło. Innymi słowy, wierzyciel będzie mógł potrącić wierzytelność przedawnioną względem swojego dłużnika z wierzytelnością wzajemną dłużnika, o ile wierzytelność wzajemna dłużnika stała się wymagalna jeszcze zanim nastąpiło przedawnienie wierzytelności wierzyciela. Tym samym, to prawidłowe ustalenie terminów wymagalności wspomnianych wyżej wierzytelności wzajemnych będzie miało kluczowe znaczenie przy ocenie możności dokonania potrącenia wierzytelności przedawnionej.

Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, że instytucja potrącenia wierzytelności może stanowić dla wierzycieli efektywne narzędzie zaspokajania przedawnionych roszczeń, zwłaszcza w ramach stosunków prawnych o charakterze ciągłym, takich jak np. najem lub dzierżawa. Z uwagi na krótki termin przedawnienia roszczeń najemcy/dzierżawcy o zwrot nakładów na przedmiot najmu/dzierżawy  (1 rok od chwili zwrotu przedmiotu najmu/dzierżawy) bardzo często dochodzi do sytuacji, w której wspomniane roszczenia wskutek bezczynności najemcy/dzierżawcy ulegają przedawnieniu. Wówczas potrącenie wierzytelności może okazać się jedynym dostępnym sposobem zaspokojenia roszczeń najemcy/dzierżawcy o zwrot nakładów na przedmiot najmu/dzierżawy, o ile wynajmującemu/wydzierżawiającemu również przysługują wymagalne i zaskarżalne, lecz niezaspokojone jeszcze roszczenia wobec najemcy/dzierżawcy (np. roszczenie o zapłatę zaległego czynszu).

Skarga na przewlekłość postępowania sądowego i administracyjnego - jakie uprawnienia przysługują stronie postępowania w przypadku nieuzasadnionej zwłoki w rozpoznaniu sprawy?

Przedłużające się w nieskończoność postępowania sądowe i administracyjne stanowią poważną przeszkodę w prawidłowym funkcjonowaniu polskiego wymiaru sprawiedliwości oraz aparatu administracyjnego. Długotrwałość prowadzonych postępowań przed organami władzy publicznej uderza przede wszystkim w zwykłych obywateli, którzy w starciu z biurokratyczną machiną państwa często stoją na z góry straconej pozycji. Nie oznacza to jednak, że nie istnieją skuteczne instrumenty prawne pozwalające zapobiegać dalszemu utrzymywaniu się stanu przewlekłości postępowania oraz niwelować negatywne dla stron postępowania skutki z tym związane. Instrumenty prawne, o których mowa powyżej, to przede wszystkim:

• skarga na przewlekłość postępowania, przewidziana w przepisach ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku - o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki
• zażalenie na przewlekłość postępowania administracyjnego w trybie przepisu art. 37 Kodeksu postępowania administracyjnego lub skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na przewlekłe prowadzenie postępowania administracyjnego w trybie przepisu art. 3 par 2 pkt 8 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi;
• roszczenie odszkodowawcze na podstawie przepisu art. 417 § 1 Kodeksu cywilnego wobec Skarbu Państwa o naprawienie szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej;
• roszczenie odszkodowawcze na podstawie przepisu art. 417 (1) § 3 Kodeksu cywilnego wobec Skarbu Państwa o naprawienie szkody wyrządzonej przez niewydanie orzeczenia lub decyzji, gdy obowiązek ich wydania przewiduje przepis prawa.

Skarga na przewlekłość postępowania, przewidziana w przepisach ustawy z dnia 17.06.2004 r.

Skarga na przewlekłość postępowania, o której mowa w przepisach ustawy z dnia 17.06.2004 r. - "o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki ... ",  jest środkiem prawnym właściwym do stwierdzania przewlekłości następujących rodzajów postępowań:

1. postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe;
2. postępowania w sprawach o wykroczenia;
3. postępowania karnego;
4. postępowania cywilnego;
5. postępowania sądowo-administracyjnego;
6. postępowania egzekucyjnego.

Skarga na przewlekłość postępowania, przewidziana w przepisach ustawy z dnia 17.06.2004 r., nie jest natomiast środkiem prawnym właściwym do stwierdzania przewlekłości postępowań administracyjnych. Przewlekłość postępowań administracyjnych jest bowiem stwierdzana albo w trybie zażalenia na podstawie art. 37 Kodeksu postępowania administracyjnego, albo w trybie skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na podstawie przepisu art. 3 § 2 pkt 8 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Skarga na przewlekłość postępowania przysługuje stronom danego postępowania w przypadku, gdy postępowanie w sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego. Długotrwałość danego postępowania sama w sobie nie jest jeszcze wystarczającą przesłanką stwierdzenia przewlekłości tego postępowania i tym samym uwzględnienia wniesionej przez stronę skargi na przewlekłość, gdyż o przewlekłości postępowania możemy mówić dopiero wtedy, gdy przedłużający się czas trwania danego postępowania jest wynikiem określonych nieprawidłowości w podejmowaniu czynności procesowych przez organ prowadzący to postępowanie. W orzecznictwie sądowym reprezentowany jest pogląd, że za przewlekłe  może zostać, co do zasady, uznane tylko takie postępowanie, które trwa dłużej niż 12 miesięcy. Argumentem przemawiającym za zaaprobowaniem tej tezy jest treść przepisu art. 14 ustawy z dnia 17.06.2004 r. - "o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki ... ", który stanowi, że Skarżący może wystąpić z nową skargą na przewlekłość w tej samej sprawie dopiero po upływie 12 miesięcy od dnia oddalenia uprzednio wniesionej skargi w tym przedmiocie. 

W treści skargi na przewlekłość postępowania Skarżący powinien sformułować żądanie stwierdzenia przewlekłości postępowania w sprawie, której skarga dotyczy. Ponadto, Skarżący może żądać przyznania od Skarbu Państwa sumy pieniężnej w wysokości od 2 000 złotych do 20 000 złotych w przypadku uwzględnienia skargi, jak też wydania odpowiednich zaleceń organowi prowadzącemu postępowanie w sprawie, której skarga dotyczy. Wysokość sumy pieniężnej przyznawanej od Skarbu Państwa na rzecz Skarżącego jest ustalana proporcjonalnie do wielkości zwłoki w rozpoznaniu sprawy, jej przyczyn oraz dotkliwości dla Skarżącego.

Odszkodowanie od Skarbu Państwa za szkodę spowodowaną przewlekłością postępowania

Jeżeli strona doznała szkody w wyniku przewlekłego prowadzenia postępowania, to wówczas istnieje możliwość dochodzenia przez nią z tego tytułu odszkodowania od Skarbu Państwa na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej. W przypadku, gdy dane postępowanie, co do którego strona podnosi zarzut jego przewlekłego prowadzenia, jest ciągle w toku, to warunkiem wystąpienia z roszczeniem odszkodowawczym przeciwko Skarbowi Państwa jest uprzednie uzyskanie tzw. przedsądu, czyli formalnego stwierdzenia przewlekłości tego postępowania w trybie wcześniej już omówionej w niniejszym artykule skargi na przewlekłość, przewidzianej w przepisach ustawy z dnia 17.06.2004 r. - "o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki ... ". Jeżeli jednak wspomniane postępowanie zostało już prawomocnie zakończone, to wymóg uprzedniego uzyskania przedsądu nie obowiązuje, a kwestia, czy dane postępowanie było prowadzone w sposób przewlekły będzie rozstrzygana przez sąd rozpoznający sprawę o odszkodowanie przeciwko Skarbowi Państwa.

Warunkiem zasądzenia przez Sąd odszkodowania od Skarbu Państwa z tytułu obowiązku naprawienia szkody spowodowanej przewlekłością danego postępowania - oprócz samego stwierdzenia  stanu przewlekłości tego postępowania - jest zaistnienie generalnych przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej, w tym powstanie faktycznej szkody, która pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym z przewlekłym prowadzeniem postępowania przez organ władzy publicznej.